دائرة المعارف الحسینیة (کتاب)
دائرةالمعارف الحسینیة (الموسوعة الحسینیة یا دائرةالمعارف حسینی) مجموعه‌ای مفصل به زبان عربی، درباره امام حسین(ع) است که در لندن منتشر می‌شود و چاپ آن همچنان ادامه دارد. این دائرةالمعارف، بزرگ‌ترین دانشنامه شیعی دانسته شده و مؤلف آن، محمدصادق کرباسی از عالمان شیعه مقیم لندن است. ساختار این دائرةالمعارف، موضوعی است و نویسنده و مجموعه همکاران او تلاش کرده‌اند تا مجموعه‌ای کامل و قابل فهم با موضوعات و سرفصل‌های مرتبط با امام حسین(ع) را گردآوری کنند.
نویسنده
شیخ محمدصادق کرباسی (کلباسی) فرزند شیخ محمد، ۵ ذی‌الحجه سال ۱۳۶۶ق (۲۷ مهر ۱۳۲۶ش) در کربلا متولد شد. او مقدمات علوم دینی را در حوزه علمیه کربلا آموخت و بعد از تحصیل علوم دینی در سه حوزه نجف، تهران و قم در بیروت، دمشق و لندن ساکن گردید.
کرباسی در دمشق، «حوزه علمیه زینبیه» و در لندن، «المرکز الحسینی للدراسات و المؤسسات» را تأسیس کرد. وی علاوه بر تدریس، تألیفاتی به غیر از دائرة المعارف الحسینیة را در کارنامه خود دارد.
آغاز نگارش
کار تدوین دائرةالمعارف الحسینیه از سال ۱۳۶۵ش در لندن آغاز شد و تهیه و انتشار آن بر عهده المرکز الحسینی للدراسات است. مدیر این مرکز، شیخ محمدصادق کرباسی از شیعیان مقیم لندن است. وی بر اساس حادثه‌ای که روز عاشورا در لندن اتفاق افتاد، با خود عهد بست تا عظمت امام حسین(ع) را به‌طور شایسته در مجموعه‌ای گردآوری کند. مولف، انگیزه تألیف را به‌طور مفصل در فصل اول دائرةالمعارف حسینی و در قسمت آغازین آن ذکر کرده است.
به گفته دائرةالمعارف تشیع، کرباسی از این‌رو لندن را برای تألیف دائرةالمعارف حسینی انتخاب کرده، تا دسترسی به تمام منابع و امکانات علمی برایش فراهم گردد.
ساختار
دائرةالمعارف الحسینیه بر خلاف دیگر دائرةالمعارف‌ها نه به‌ترتیب الفبایی و مصطلح؛ بلکه به‌صورت موضوعی طراحی شده، به‌گونه‌ای که موضوعات آن، نظم ویژه‌ای ندارد و تا اندازه‌ای پراکنده است.
در این دانشنامه، ۶۰ باب از ابواب علم بحث شده و هر جلد که درباره آن باب است، در مقدمه‌ای به‌طور ویژه، پیرامون آن موضوع یا علم بحث می‌شود. در پایان هر جلد هم خاتمه‌ای آمده که دارای نتایج آن فصل است.
بر اساس پیش‌بینی مؤلف، مجموع مجلدات دائرةالمعارف حسینی به بالای چندصد جلد برسد.
سرفصل‌ها
موضوعات و سرفصل‌های دائرةالمعارف حسینی به این شرح است:
- درآمدی بر اشعار حسینی (تحلیل و بررسی شعرهای سروده‌شده در رثا یا مدح و ویژگی‌ها و تاریخ و تطور اشعار)
- حسین(ع) در شعر فصیح (دیوان‌های شعر از سده اول تا پانزدهم قمری)
- حسین(ع) در شعر شرقی و غربی. (اشعار مهم انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی، آلبانیایی، فارسی، ترکی و دیگر زبان‌ها)
- زندگی‌نامه شاعران حسینی.
- فرهنگ‌نامه سخنوران حسینی.
- کتابشناسی آثار درباره امام حسین(ع). (این کتاب‌ها اعم از خطی و چاپی به‌ترتیب الفبای عناوین، منظم شده است.)
- فرهنگ‌نامه کسانی که درباره امام نوشته دارند.
- فرهنگ‌نامه مقالات و گفتارهای درباره امام.
- لغزش‌ها و خطاهای عاشورانگاران.
- حسین(ع) از دیدگاه قرآن.
- حسین(ع) از دیدگاه سنت.
- سیره امام حسین(ع).
- نسب‌شناسی امام.
- مجموعه احادیث امام.
- مجموعه ادعیه و مناجات‌های حسینی.
- گفتگوها و احتجاج‌های امام.
- دیوان اشعار امام.
- داستان‌های امام.
- امام حسین(ع) در فقه اسلامی.
- مکتب امام.
- ابعاد و پیامدهای نهضت حسینی.
- زمینه‌های سیاسی نهضت امام.
- زیارت‌های امام.
- اسناد و عهدنامه‌های نهضت امام.
- زندگی‌نامه یاران و راویان.
- فرهنگ‌نامه راویان و نقل‌کنندگان حادثه کربلا.
- جداشدگان از کاروان امام.
- دوستان و دشمنان.
- فرهنگ‌نامه سپاهیان جنگنده با امام.
- یزید و خاندان اموی.
- ابن زیاد و روش تاریک او.
- فرهنگ‌نامه کسانی که نامشان حسین است.
- نظریات و گفته‌های بزرگان درباره امام.
- نقش نهضت امام در پیدایش قیام‌های دیگر.
- الهام‌ها و پیام‌های نهضت امام.
- حسین(ع) در آداب و رسوم محلی.
- یادداشت‌های حسینی.
- روزشمار حادثه‌ها و پیشامدهای کربلا.
- داستان‌ها و لطیفه‌های الهام‌گرفته از کربلا.
- فرهنگ‌نامه اماکن و شهرها.
- شعائر حسینی.
- تحقیقات تاریخی.
- معجزات و کرامات او.
- رؤیاها و خواب‌های درباره امام.
- فرهنگ‌نامه مؤسسات حسینی.
- حسین(ع) در نوآوری‌های هنری.
- پژوهشی درباره شهر کربلا.
- آرامگاه‌های امام و اهل‌بیت و یاران او.
- شبهه‌ها و نقد آن‌ها.
- مطالب گوناگون دیگر.
ویژگی‌ها
مؤلف برای آنکه فهم مطالب به‌دلیل فراوانی آن دشوار نشود، در هر قسمتی از اجزای کتاب، بررسی کامل نموده و برای هر موضوعی، بیانی فراگیر و تحقیقی رسا انجام داده است. مؤلف در هر جزیی از اجزای دائرةالمعارف، فهرست‌های متعدّد نوشته تا جستجوی دانش‌پژوهان آسان گردد.
از دیگر امتیازات دائرةالمعارف حسینی این است که برای قشر خاصی نوشته نشده، بلکه هر کس با هر میزان سطح دانش، از آن بهره‌ای خواهد برد. این دائرةالمعارف، بزرگ‌ترین دانشنامه شیعی دانسته شده است.
انتشار
انتشار دائرة المعارف الحسینیة در سال ۱۴۱۳ق (۱۹۹۳م) درلندن انجام شد و به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، اردو و آلمانی نیز منتشر شده است.
پانویس
- ↑ ، پایگاه علمی، فقهی و اطلاع‌رسانی شیخ احمد کلباسی.
- ↑ ، پایگاه علمی، فقهی و اطلاع‌رسانی شیخ احمد کلباسی.
- ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۴.
- ↑ ، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ ، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ ، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ دائرةالمعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۴۸.
- ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۴.
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ ، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ خزرجی، آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة، ص۱۸.
- ↑ ، سایت تبیان.
- ↑ ، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ ، المرکز الحسینی للدراسات.
- ↑ اسفندیاری، کتابشناسی تاریخی امام حسین(ع)، ۱۳۸۰ش، ص۲۵۵.
- ↑ دائرةالمعارف تشیع، ۱۳۸۰ش، ج۷، ص۴۴۷.
منابع
- اسفندیاری، محمد، کتابشناسی تاریخی امام حسین، تهران، وزارت ارشاد، ۱۳۸۰ش.
- اولین دائرة المعارف امام حسین(ع) و عاشورا، سایت تبیان، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- آشنایی با دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- خزرجی، نضیر، آشنایی با دائرة المعارف الحسینیة، مترجم: سلطانعلی صابر شوشتری، قم، مدین، ۱۳۷۵ش.
- نگاهی به دائرة المعارف حسینی، المرکز الحسینی للدراسات، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- آیت‌الله شیخ محمدصادق کرباسی (کلباسی)، پایگاه علمی، فقهی و اطلاع‌رسانی شیخ احمد کلباسی، تاریخ بازدید: ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ش.
- جمعی از نویسندگان، دائرةالمعارف تشیع، تهران، نشر سعید محبی، ۱۳۸۰ش.